16-02-2006 23:03
Grieppandemie : Veelgestelde vragen
Algemeen
Wat is een grieppandemie?
Hoe dikwijls komt zo een grieppandemie voor?
Wanneer verwachten we een nieuwe grieppandemie?
Wat is het verschil tussen een 'gewone' seizoensgriep en een grieppandemie?
Hoe zullen we weten dat een grieppandemie begonnen is?
Kan een grieppandemie voorkomen worden?
Kan een pandemie ook België bereiken?
Hoe kan een pandemie België bereiken?
Hoe zullen we weten dat de pandemie België bereikt heeft?
Hoe lang zal de pandemie aanhouden in België?
Wie heeft het meest risico om ziek te worden tijdens een pandemie?
Hoeveel mensen in België zullen waarschijnlijk griep krijgen tijdens een
pandemie?
Hoeveel mensen zullen er mogelijk sterven?
Welke invloed zal een pandemie op de gezondheidszorgstructuur hebben?
Welke invloed zal een pandemie op de handel hebben?
Hoe zullen andere sectoren van de samenleving getroffen worden?
Zullen er reisbeperkingen opgelegd worden?
Welke maatregelen worden genomen om ons te beschermen tegen pandemie?
Welke voorbereidingsplannen bestaan er op internationaal vlak tegen een
pandemie?
Welke voorbereidingsplannen hebben we in België tegen een pandemie?
Waarom is er nu opeens sprake van een mogelijke internationale bedreiging,
een grieppandemie, door een nieuw griepvirus?
Wat doet de internationale gemeenschap om de huidige uitbraken van aviaire
influenza A/H5N1 in Azië in te dijken en dus de risico's op een grieppandemie
te beperken?
Welke maatregelen heeft België genomen tegenover de huidige dreiging die
uitgaat van de gevaarlijke vogelgriep, aviaire influenza -A/H5N1, in de
getroffen landen?
Vaccins en antivirale middelen
Waarom maken we geen vaccin tegen een grieppandemie?
Hoe lang zal het duren om een grieppandemie vaccin te maken?
Zijn we zeker dat we voldoende vaccins zullen ter beschikking hebben?
Betekent dit dat er prioriteit zal gesteld worden voor bepaalde doelgroepen?
Wat zijn antivirale geneesmiddelen?
Heeft België een voorraad antivirale geneesmiddelen?
Hebben antivirale geneesmiddelen bijwerkingen?
Hoe zal je weten wat je moet doen?
Zijn er andere maatregelen die nog kunnen worden genomen als er een
grieppandemie zou ontstaan?
Wat is een grieppandemie?
Een grieppandemie is een nieuwe griep die zich heel snel verspreidt in bijna alle landen van de wereld. Grieppandemieën worden veroorzaakt door het opnieuw opduiken van een oude of het ontstaan van een nieuwe influenza-A-virus stam, waartegen geen of bijna geen immuniteit of weerstand bestaat onder de wereldbevolking. Grieppandemieën tasten meer mensen aan, veroorzaken ernstiger ziekte en meer maatschappelijke ontwrichting dan de gewone griep die elke winter bij ons voorkomt.
Terug
Hoe dikwijls komt zo een grieppandemie voor?
Er verlopen meestal enkele tientallen jaren tussen twee grieppandemieën. Er waren drie grieppandemieën in de vorige eeuw.
Jaar
1918-1919
1957-1958
1968-1969
Grieptype
Spaanse griep
Aziatische griep
Hong Kong griep
Waarschijnlijke oorsprong
Onzeker*
China
China
Wereldwijd aantal doden
50 tot 100 miljoen
1 miljoen
1 miljoen
*de eerste geregistreerde gevallen waren in Europa en Amerika
Terug
Wanneer verwachten we een nieuwe grieppandemie?
Niemand weet dit met zekerheid. De intervallen tussen de vorige pandemieën hebben geen herkenbaar patroon. Grieppandemieën volgen niet steeds het regelmatige patroon van een gewone jaarlijkse seizoensgriep.
Terug
Wat is het verschil tussen een 'gewone' seizoensgriep en een grieppandemie?
De belangrijkste verschillen zijn samengevat in de onderstaande tabel. 'Gewone griep' komt bij ons in meer of mindere mate in de winter voor. In het zuidelijk halfrond circuleert het griepvirus tijdens onze zomermaanden. Bij risicopersonen kan een gewone griep ernstige ziekte veroorzaken maar voor de meesten onder ons is dit geen levensbedreigende situatie. Elk jaar wijzigt de circulerende virusstam een beetje, Waardoor elk jaar een aangepast vaccin moet ontwikkeld worden.
Een grieppandemie wordt veroorzaakt door een influenzavirus dat totaal verschillend is van recent circulerende virusstammen. Deze wijzigingen kunnen niet op dezelfde wijze voorspeld worden als voor de jaarlijkse gewone griep, zodat geen gepast vaccin op voorhand kan gemaakt worden.
‘gewone’ seizoensgriep
grieppandemie
Komt jaarlijks voor.
Er waren drie grieppandemieën in de 20ste eeuw.
Maakt 5-10% van de bevolking ziek.
Maakt ongeveer 25% van de bevolking ziek, maar kan ook meer zijn.
Enkel de klassieke risicopersonen worden ernstig ziek. Voornamelijk zeer jonge kinderen, ouderen en mensen met chronische ziekten.
Iedereen kan ernstig ziek worden.
Na 1 à 2 weken zijn de meeste mensen volledig hersteld.
Er zijn veel meer mensen die ernstig ziek worden en het risico van sterfte ligt veel hoger.
Er is jaarlijks voor de start van het griepseizoen een vaccin beschikbaar.
Een vaccin zal niet op voorhand beschikbaar zijn. Er zal veel meer vraag naar het vaccin zijn dan de productie aankan.
Jaarlijkse vaccinatie wordt aanbevolen voor de groep van risicopersonen.
Vaccinatie zal aanbevolen worden voor de ganse bevolking.
Er zijn voldoende antivirale geneesmiddelen om de risicopersonen te behandelen.
Antivirale geneesmiddelen zullen niet tijdig kunnen geproduceerd worden. De schaarse wereldvoorraad zal voor de ernstigste zieken voorbehouden worden.
Terug
Hoe zullen we weten dat een grieppandemie begonnen is?
De Wereldgezondheidsorganisatie registreert wereldwijd alle influenzavirus activiteit. De start van een pandemie zal door de WGO aangekondigd worden. De regeringen worden hier het eerst van op de hoogte gebracht.
Terug
Kan een grieppandemie voorkomen worden?
Ten allen tijde worden internationaal belangrijke inspanningen geleverd om een pandemie in de kiem te smoren. Doch het griepvirus is een zeer besmettelijk virus en aangezien het grootste deel van de wereldbevolking gevoelig is voor een nieuw griepvirus, zal bij pandemie de verspreiding hoogstwaarschijnlijk maar zeer tijdelijk ingedijkt kunnen worden.
Terug
Hoe kan een pandemie België bereiken?
Hoogstwaarschijnlijk zal een grieppandemie ons land bereiken doordat mensen een besmetting oplopen in het deel van de wereld waar het virus al erg circuleert. Bij afreis naar ons land introduceren zij het virus.
Terug
Hoe zullen we weten dat de pandemie België bereikt heeft?
België heeft een goed systeem voor de bewaking van het influenzavirus opgezet. Het Nationaal Griepcentrum staat in voor de precieze identificatie van de virussen in ons land. Dit zal er toe bijdragen om een pandemisch griepvirus snel op het spoor te komen.
Terug
Hoe lang zal de pandemie aanhouden in België?
Waarschijnlijk zal de volgende pandemie, zoals de vorige, in Azië ontstaan. Van daaruit zal de pandemie ons mogelijk binnen de tien weken bereiken. Dergelijke uitbraken duren doorgaans 3-4 maanden. Het is mogelijk dat er ons enkele weken of maanden later een tweede golf van de pandemie bereikt.
Dit zijn schattingen die we afleiden uit vorige pandemieën, doch op het ogenblik dat de pandemie zich voordoet zal hierover met meer zekerheid informatie verspreid worden.
Terug
Wie heeft het meest risico om ziek te worden tijdens een pandemie?
Het is typisch voor een pandemie dat iedereen ziek kan worden. Het is immers een nieuw virus waarvoor wereldwijd niemand immuun is. Bepaalde groepen of leeftijdsgroepen kunnen gevoeliger zijn dan anderen voor het virus. We zullen dit enkel met zekerheid weten op het ogenblik dat het virus begint te circuleren.
Terug
Hoeveel mensen in België zullen waarschijnlijk griep krijgen tijdens een pandemie?
Dit hangt af van een aantal factoren zoals hoe ziekmakend (virulent) het nieuwe virus zal zijn, welke leeftijdsgroepen er meest vatbaar zijn, hoe snel het vaccin beschikbaar zal zijn, hoe efficiënt antivirale geneesmiddelen zullen blijken en hoeveel mensen deze tijdig zullen kunnen nemen.
Afgaande op de drie grieppandemieën van de vorige eeuw kan bij de volgende pandemie een vijfde tot een derde van de wereldbevolking besmet raken. Bij een inschatting voor ons land komt dit neer op twee tot drie miljoen zieken, die allen binnen dezelfde periode van 8 tot 12 weken in bed of in het ziekenhuis zullen terechtkomen. Mogelijks zullen er hiervan 20.000 personen sterven.
De WGO houdt er rekening mee dat er wereldwijd twee tot zeven miljoen griepdoden zullen zijn. Dit zijn ruwe schattingen.
Terug
Hoeveel mensen zullen er mogelijk sterven?
Dit hangt af van een aantal factoren zoals hoe ziekmakend (virulent) het nieuwe virus zal zijn, welke leeftijdsgroepen er meest vatbaar zijn, hoe snel het vaccin beschikbaar zal zijn, hoe efficiënt antivirale geneesmiddelen zullen blijken en hoeveel mensen deze tijdig zullen kunnen nemen.
Afgaande op de drie grieppandemieën van de vorige eeuw kan bij de volgende pandemie een vijfde tot een derde van de wereldbevolking besmet raken. Bij een inschatting voor ons land komt dit neer op twee tot drie miljoen zieken, die allen binnen dezelfde periode van 8 tot 12 weken in bed of in het ziekenhuis zullen terechtkomen. Mogelijks zullen er hiervan 20.000 personen sterven.
De WGO houdt er rekening mee dat er wereldwijd twee tot zeven miljoen griepdoden zullen zijn. Dit zijn ruwe schattingen.
Terug
Welke invloed zal een pandemie op de gezondheidszorgstructuur hebben?
Een pandemie zal de gezondheidszorg aanzienlijk onder druk zetten. Een snel stijgend aantal mensen met griep zullen immers een behandeling nodig hebben thuis, in een instelling of in het ziekenhuis. De ziekenhuizen hebben een medisch interventieplan dat bij de aanvang van een pandemie zal opgestart worden. Enkel de meest zieken zullen behandeld worden in een ziekenhuis. De thuiszorg zal een heel grote rol spelen.
Terug
Welke invloed zal een pandemie op de handel hebben?
Elke pandemie is anders. Het is enkel nadat de evolutie van de pandemie duidelijker wordt dat de invloed op de handel kan vastgesteld worden. Afwezigheid op het werk zal grotendeels afhangen van de leeftijdsgroep die het meest getroffen wordt door het nieuwe virus. Gelijktijdige afwezigheid van een groot aantal personen op het werk kan zorgen voor een grote ontwrichting van de arbeidsprestaties. Het transport en de levering van materialen zullen sterk gereduceerd zijn, want mogelijk wordt er een beperking van verplaatsingen opgelegd. De afwezigheid van kinderen op school zou indirect hetzelfde effect kunnen hebben aangezien deze kinderen moeten verzorgd worden.
Terug
Hoe zullen andere sectoren van de samenleving getroffen worden?
Een pandemie heeft een invloed op alle sectoren van de samenleving door de ziekte zelf maar ook door mogelijke reisbeperkingen, beperkt openbaar transport, beperking van publieke manifestaties, ...
Terug
Zullen er reisbeperkingen opgelegd worden?
Als een pandemie buiten België begint, zal er hoogstwaarschijnlijk een negatief reisadvies uitgevaardigd worden naar de betrokken regio's. Later, afhankelijk van de evolutie van de pandemie, kan het noodzakelijk blijken om de verplaatsing van mensen in België zelf te beperken om de verspreiding van de ziekte te voorkomen of alleszins te reduceren.
Terug
Welke voorbereidingsplannen bestaan er op internationaal vlak tegen een pandemie?
Rekening houdend met de mondiale aard van een grieppandemie, is er nood aan internationale samenwerking om te komen tot degelijke preventie- en controlestrategieën. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft richtlijnen opgesteld om pandemische situaties aan te pakken, en heeft sinds 1952 een wereldwijd 'Influenza Surveillancenetwerk' ontwikkeld. Surveillancesystemen werden eveneens ontwikkeld in de VS - de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) - en in Europa - het European Influenza Surveillance Sheme (EISS). Het Belgische nationale surveillanceprogramma neemt actief deel aan systemen van de WGO en het EISS. De verkregen gegevens worden samengevat en zijn makkelijk toegankelijk via internet. Internationale relaties vergemakkelijken studies en uitwisseling van gegevens over landsgrenzen heen. Eén van de belangrijkste doelstellingen van het grieppandemiedraaiboek van de Europese commissie is eventuele tegenstrijdigheden tussen de verschillende nationale draaiboeken te beperken.
Terug
Welke voorbereidingsplannen hebben we in België tegen een pandemie?
In 1996 werden in België de eerste stappen voor een grieppandemieplan genomen, wat leidde tot een voorontwerp in 1998. In juni 2004 gaf de Hoge Gezondheidsraad een positief advies over een uitgewerkt plan. Onlangs werd het plan herwerkt in functie van de recente wetenschappelijke ontwikkelingen. Het doel van het Belgisch draaiboek is een tijdige en efficiënte nationale reactie op een influenzapandemie te vergemakkelijken. Het biedt een algemeen kader voor een geïntegreerde nationale aanpak, aangepast naargelang de dreiging en de evolutie van de pandemie. Het plan beoogt de reductie van de gevolgen op de volksgezondheid en de mogelijke maatschappelijke ontwrichting door destabilisatie van de basisdiensten. Dit gebeurt door de zorgsector en de maatschappij continu voor te bereiden. De Hoge Gezondheidsraad geeft advies voor het voorzien van antivirale geneesmiddelen en vaccinatie. Maatregelen om de verspreiding in te dijken zoals beperking van massamanifestaties, openbaar transport of het sluiten van scholen zullen naargelang de situatie toegepast worden.
Het draaiboek voor een influenzapandemie past binnen het Nationaal Interventieplan (NIP / PUI) en het Medisch Interventieplan (MIP / PIM). Het biedt eveneens de context waarin subnationale structuren (de drie Gewesten, de drie Gemeenschappen, Provincies en Gemeentes) hun eigen plannen moeten ontwikkelen voor het verstrekken van medische en maatschappelijke diensten. Op een adequate manier omgaan met een influenzapandemie vereist vanzelfsprekend een gecoördineerd antwoord dat verder gaat dan enkel de gezondheidssector.
Terug
Waarom is er nu opeens sprake van een mogelijke internationale bedreiging, een grieppandemie, door een nieuw griepvirus?
De vogelgriep die nu reeds in verschillende landen wereldwijd is uitgebroken, zou een pandemie kunnen doen ontstaan. In uitzonderlijke omstandigheden kunnen bepaalde vogelgriepvirussen van dier op mens en andere zoogdieren, voornamelijk varkens overgedragen worden en ziekte veroorzaken. Het huidige vogelgriepvirus A/H5N1 kan dit ook maar kan niet van mens op mens worden overgedragen.
Er heerst bij de experten de bezorgdheid dat een mogelijke verandering van het vogelgriepvirus kan ontstaan naar een nieuw virus dat van mens op mens overdraagbaar is en waartegen de mens niet beschermd is. Dit nieuw menselijk virus zou een pandemie kunnen veroorzaken.
Terug
Wat doet de internationale gemeenschap om de huidige uitbraken van aviaire influenza A/H5N1 in Azië in te dijken en dus de risico's op een grieppandemie te beperken?
De verschillende internationale organisaties volgen de uitbraken op de voet en geven steun en advies aan de getroffen landen. De beste oplossing om de epidemie te stoppen, is het zo snel mogelijk doden en vernietigen van alle geïnfecteerde dieren om te voorkomen dat de vogelgriep zich verder verspreidt.
Het vaccineren (met het klassieke humane griepvaccin) van mensen die werken in de besmette pluimveebedrijven en aan de opruiming deelnemen kan nuttig zijn om het ontstaan van nieuwe virussen waar mensen vatbaar voor zijn te helpen voorkomen.
De Wereldorganisatie voor dierengezondheid (OIE) geeft actuele rapporten over de landen die getroffen worden door een vogelgriepvirus.
In Europees verband is er een importstop voor gevogelte uit de getroffen landen.
Terug
Welke maatregelen heeft België genomen tegenover de huidige dreiging die uitgaat van de gevaarlijke vogelgriep, aviaire influenza -A/H5N1, in de getroffen landen?
De regering heeft een interministerieel commissariaat Influenza onder leiding van een interministeriële commissaris opgestart dat zal instaan voor de algemene coördinatie van de acties en van het overleg met alle betrokken instanties, op federaal, gewest- en gemeenschapsniveau.
Deze "interministeriële Commissaris" wordt bijgestaan door een wetenschappelijk comité, een stuurgroep, een staf en een communicatieteam met leden die werden afgevaardigd uit verschillende overheidsdiensten.
Het is de taak van het interministeriële commissariaat Influenza om alle acties die moeten getroffen worden op zowel dierlijk als menselijk vlak op een gecoördineerde manier uit te voeren.
Op dit moment is er voor België geen reden tot ongerustheid. Wel heeft de minister van Volksgezondheid een aantal maatregelen getroffen:
Preventieve maatregelen zijn genomen om te vermijden dat deze vogelgriep in België uitbreekt. Deze zijn onder meer: een tijdelijk verbod van invoer van gevogelte uit de risicolanden, advies voor vertrekkende en aankomende reizigers vanuit het gebied, ophokplicht , ...
De ontwikkelingen op wereldniveau worden van zeer nabij opgevolgd. De preventieplannen worden naargelang de evolutie van de dreiging geactualiseerd en volgens de gewijzigde internationale adviezen van onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie aangepast.
België heeft een systeem van verhoogde waakzaamheid ingesteld om de griepvirusinfecties vroegtijdig op te sporen, zowel bij de dieren als bij de mens.
De problematiek van vogelgriep bij dieren wordt van dichtbij opgevolgd door het Federaal Voedselagentschap (FAVV). Er zijn maatregelen genomen om de kans op invoer van het virus te reduceren. De stalen van dieren worden onderzocht in het nationaal referentielaboratorium Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agronomie (CODA).
De waakzaamheid voor menselijke besmettingen met alle typen van griepvirussen wordt opgevolgd door het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid dat ook de menselijke stalen onderzoekt. De verschillende overheidsdiensten die instaan voor de volksgezondheid zowel de gemeenschappen als de federale cel medische bewaking zijn hierbij betrokken.
Als er toch infectiehaarden vastgesteld worden zullen maatregelen worden genomen zoals vorig jaar: alle personen die in contact geweest zijn met de zieke dieren, mensen die op een besmet bedrijf wonen en alle particulieren bij wie dieren geruimd zijn (mensen die effectief contact gehad hebben) zullen preventief gevaccineerd worden en de mogelijkheid krijgen preventief antivirale geneesmiddelen te nemen.
Terug
Waarom maken we geen vaccin tegen een grieppandemie?
Omdat het een nieuw virus betreft dat nu nog niet bestaat en we niet kunnen voorspellen hoe de samenstelling van het virus exact zal zijn. Om een goed vaccin te kunnen ontwikkelen moet men over het virus beschikken en de structuur kennen.